fbpx

Een aantal jaren geleden heb ik mijn boek ‘Zie hoe mooi ik ben’, hoe werkelijk begrip voor leerlingen alles verandert’ uitgegeven.

In dit boek staat een quote van Paul Ferrini: Je kunt niet zien wie iemand is als je een oordeel over hem hebt. Wat je in een ander veroordeelt, laat een aspect van jezelf zien dat je nog niet hebt kunnen accepteren. Wanneer je leert dat stuk van jezelf lief te hebben en te accepteren, hoef je de ander niet meer te veroordelen.

In mijn tijd als docent, hoorde ik veel oordelen over leerlingen voorbij komen en natuurlijk had ik zelf ook af en toe oordelen. De oordelen die voorbij kwamen waren bijvoorbeeld: leerlingen zijn lui, ongeïnteresseerd, druk, ongeconcentreerd, onverschillig etc.

Je kunt oordelen projecteren op je leerlingen, maar ze ook gebruikten om meer zelfinzicht te krijgen en om te groeien als persoon. Dit kun je doen door ‘naar binnen te keren’ en te ervaren welke gevoelens bij deze oordelen horen en vervolgens te onderzoeken welke behoeften hieraan ten grondslag liggen. Ik geef één voorbeeld. Als een klas druk is, kan dat gevoelens geven van irritatie, boosheid, frustratie of onmacht en de onderliggende behoeften kunnen zijn orde, rust, gehoord worden, ondersteuning of verbinding.

Als je je ‘negatieve’ gevoelens projecteert op een ander door een oordeel over hem of haar uit te spreken, kan er iets in jou niet ontwikkelen en dat is zonde. Als je je bijvoorbeeld mateloos irriteert aan een leerling, omdat hij zijn eigen gang gaat en tijdens jouw les met andere dingen bezig is of zelfs niet in jouw les verschijnt, kunnen daar behoeften van jou onder liggen als: van betekenis zijn, gehoord worden, contact met deze betreffende leerling of innerlijke vrede. De leerling kan jou ook spiegelen dat jijzelf misschien behoefte hebt aan vrijheid en autonomie.

Als je ontdekt welke behoeften van jou liggen onder het oordeel over de ander en deze behoeften gaat vervullen, vergroot je je levensenergie! Ik had ooit een collega die absoluut niet kon functioneren in een klas die volgens haar druk en ongeïnteresseerd was. Zij voelde zich onzeker, machteloos en verdrietig, maar ook gespannen, boos en gefrustreerd. Toen ik met haar sprak ontdekte zij dat ze ondersteuning nodig had. We hebben toen samen met de leerlingen gepraat door te werken met het GROK-spel dat bestaat uit kaartjes met gevoelens en behoeften (https://www.earthgames.nl/grok-kaartspel.html)

De leerlingen mochten een kaartje pakken met een gevoel dat zij hadden in de lessen bij deze docent. De docent stelde zich kwetsbaar op door drie gevoelskaartjes te pakken: machteloos, onzeker en verdrietig. Haar onderliggende behoefte was vooral: verbinding. We hebben gepraat met deze leerlingen over hun gevoelens tijdens de lessen bij deze docent, maar ook over de gevoelens van de docent. De leerlingen waren oprecht verbaasd dat de docent deze gevoelens had, het raakte hen ook: ‘mevrouw, we hadden echt niet door dat u zich zo voelde’.

We hadden een prachtig open gesprek en de sfeer in de klas verbeterde. Het oordeel over de klas werd vertaald naar behoeften van de docent. Zij bedacht een strategie om deze behoeften te vervullen en accepteerde dat ze ondersteuning nodig had en dat ook mocht vragen. Ze had empathie voor haar gevoelens van machteloosheid en stond stil bij haar pijn. Het was pijn die ze veel vaker in haar leven had gevoeld en ze rouwde over al die keren dat ze er in haar leven alleen voor had gestaan.

Als ik aan deze les terug denk, voel ik mij dankbaar en ontroert. Ik voelde liefde voor de leerlingen en de docent die openlijk hun gevoelens deelden. Er was zoveel verbinding! De leerlingen voelden verbinding met zichzelf, met elkaar en met de docent en dat gold ook voor ons als volwassenen.

In de geweldloze communicatie noemen we het uitspreken van oordelen Jakhalstaals. Je kunt een jakhalsboodschap aan een ander geven, zoals: jij luistert niet of jij bent druk of ongeïnteresseerd. Ook kun je jakhalsboodschappen aan jezelf geven, zoals: je hebt het weer verpest, je bent een slechte docent, het is jouw schuld, etc. Hiermee tast je je zelfrespect aan en kun je depressieve gevoelens ontwikkelen. Dit geldt ook voor leerlingen. Als zij maar vaak genoeg jakhalstaal horen, kan ook hun gevoel van eigenwaarde afnemen en kunnen zij ook depressieve gevoelens ontwikkelen.

Als je oordeelt over de ander en gevoelens die hierbij horen lang aanhouden (volgens Willem Claudemans geldt dat al als je gevoelens langer duren dan 15 seconden) worden in de meeste gevallen oude onvervulde behoeften aangeraakt. Oordelen over de ander geven je dus de mogelijkheid iets te helen in jezelf.

In de geweldloze communicatie is rouwen ook een wezenlijke behoefte. Oordelen over de ander kan je bengen bij je eigen pijn en je de mogelijkheid geven hierover te rouwen. Als je rouwt ruim je op. Je krijgt weer meer ruimte om te creëren. Stop dus je oordelen niet weg, maar doe er je voordeel mee!

Luister ook naar mijn podcast over dit onderwerp.

Op zaterdag 3 september geef ik een workshop over giraffe- en jakhalstaal. Meer informatie vind je hier.