Zij was 15 en zat in 4 VMBO. Ze was een hele rustige, bescheiden leerling en hoewel ze wel betrokken was bij mijn lessen, was ze niet veel aan het woord. Als ik aan haar denk, heb ik haar zo weer ´voor de geest´.
Op een dag hoorde ik in de docentenkamer dat twee leerlingen drie dagen geschorst zouden worden, omdat ze een andere leerling hadden belaagd op social media. De andere leerling was compleet van slag en zijn ouders hadden contact opgenomen met de school. De ´daders´ waren broer en zus. Tot mijn grote verbazing was dit rustige, bescheiden meisje de zus. Ik gaf haar les die dag en vroeg haar wat er precies gebeurd was.
Ik weet niet meer exact wat ze hadden geschreven aan deze andere leerling, maar ik hoorde van haar dat zij twee berichtjes had verstuurd en haar broertje twintig! Ze betoonde haar spijt en zei: ‘mevrouw, dit ga ik echt nooit meer doen en als ik wist wat voor gevolgen het zou hebben al helemaal niet. Wat ik niet eerlijk vind is dat ik ook drie dagen geschorst word terwijl mijn broertje twintig berichtjes heeft gestuurd en ik maar twee’.
Ze huilde. Ik vroeg haar wat zij redelijk had gevonden. Ze zei: ‘één dag mevrouw’. Ik stelde haar voor om naar de teamleider te gaan en dit met hem te bespreken. Zij dacht dat dat toch niks op zou leveren, omdat zij niet het idee had dat hij dat zou begrijpen of naar haar zou willen luisteren. Ze was bang dat hij boos zou worden en durfde zich daarom niet uit te spreken.
Soms doen we dat. We houden ons stil uit angst voor de reactie van de ander, maar vooral hoe wij daar dan weer mee om moeten gaan. We zijn dus bang voor wat het met ons doet, wat het in ons raakt, als de ander een pijnlijke reactie geeft als wij open en eerlijk uitspreken wat wij voelen of vinden. Soms zijn we ook geneigd om dat al van tevoren in te vullen. Zeker als we slechte ervaringen hebben met ‘ons eerlijk uitspreken’. Zo leveren wij onze integriteit in. Dat gaat op den duur wrikken en kan een eigen leven gaan leiden. Sommige mensen worden er depressief van, van dat alsmaar inslikken, zich in allerlei bochten wringen, niet nee durven zeggen, alleen empathie hebben voor de ander etc.
Ik weet er alles van.
Met dank aan Marshall Rosenberg, die de Geweldloze Communicatie ontwikkelde, durf ik mij langzaam maar zeker meer uit te spreken, omdat ik weet dat wanneer ik dat niet doe, ik mijzelf later boodschappen ga geven, waar ik niet blij van word. Jakhalsboodschappen noemt Marshall Rosenberg dat. ‘Stom dat je niks gezegd heb’, ‘wanneer ga je jezelf nu eens uitspreken’, ‘zwak van je’, ‘het wordt nu toch wel hoog tijd om het wel te doen’, ‘wanneer ga je jezelf eens serieus nemen’, ‘je had dit of dat moeten zeggen’ …’, etc. etc. Dit zijn boodschappen waarmee je jezelf genadeloos op de kop geeft. Boodschappen waarmee je jezelf aanvalt. Boodschappen die volwassenen ooit aan jou gaven en die je steeds aan het herhalen bent. Je kunt er wel depressief van worden.
Depressie is geen ziekte, maar een gevolg van de boodschappen die jij aan jezelf geeft. Depressie heeft te maken met de pijn, de boosheid en de angst, die deze boodschappen jou vroeger gaven, maar vooral met het niet kunnen uiten daarvan. Een depressie wordt veroorzaakt door gestolde emoties.
Laat je niet ontmenselijken, zegt Rosenberg. Wees integer naar jezelf en spreek je uit op een manier waarbij de ander zich niet aangevallen hoeft te voelen. Uit je gevoelens en behoeften en blijf in verbinding door daarna aan de ander te vragen: ‘hoe landt dit bij jou?’ of ‘hoe is dit voor jou om te horen’. Als de ander dan geraakt is, verdrietig of boos, kun je het daar weer over hebben. Dat is communiceren!
Dit allemaal wetende zei ik tegen het meisje: ‘het is niet zo belangrijk wat hij ervan vindt, het is belangrijk dat jij je uitspreekt en jezelf serieus neemt’. Ik zag haar twijfelen en vroeg haar wat ze nodig had. Ze wilde graag dat ik mee ging en dat deed ik.
We stapten bij de teamleider naar binnen en hadden afgesproken dat zijzelf het woord zou doen. Ze deed dat met angst en beven, maar toch!!
En de teamleider? Hij werd me toch een partij boos. Hoe ze het in haar hoofd haalde om bij hem te komen, nadat ze zo iets verschrikkelijks had gedaan. Hij liep echt rood aan. Natuurlijk werd haar straf niet verminderd, had ze maar van tevoren beter na moeten denken etc. etc. Hij zat op de stoel van de kritische ouder en voedde daarmee haar innerlijke criticus.
Ik was verbijsterd en deed ook nog een poging, maar het mocht niet baten. Hij luisterde niet, niet echt………………
‘Ik zei het toch mevrouw’, zei ze. ‘Inderdaad’ zei ik, ‘je had het goed aangevoeld, maar toch: Je hebt het wel gedaan. Je kunt supertrots op jezelf zijn, je hebt gezegd wat je wilde zeggen en jezelf serieus genomen. Dat is de kunst van het leven!!! Ze lachtte door haar tranen heen. Ik zei: ‘kom op, dit gaan we vieren!’ We hebben iets lekkers gehaald en het gevierd.
Hoe had het anders gekund? Hoe had de teamleider dit dappere meisje echt kunnen zien? Door haar uit te laten praten, door tegen haar te zeggen dat hij blij werd van de manier waarop ze voor zichzelf opkwam, door haar te vragen ‘hoe is het nu voor je dat je dit gedaan hebt, zou je me daar iets over willen vertellen?’ Als het meisje haar pijn en verdriet had mogen uiten, had hij daarna de andere leerling erbij kunnen halen en ook hem kunnen laten delen wat dit hele gebeuren met hem gedaan had. Zo had iets verdrietigs iets moois kunnen worden, verbinding kunnen brengen tussen deze twee jonge mensen en tussen hen en de teamleider zelf. Zo had straf kunnen worden getransformeerd naar vreugde!
Wat een mogelijkheden waren er om deze leerlingen te kunnen laten groeien in mens-zijn, in leren communiceren, in verantwoordelijkheid nemen voor je daden, in empathie voor elkaar. Jonge mensen zijn zo prachtig en geven ons zoveel mogelijkheid om te groeien , om te verbinden, om te voelen, om onszelf onder de loupe te nemen……………
Zou jij meer willen leren van jonge mensen? Je kinderen? Je leerlingen? Zou je willen kijken naar jezelf en jezelf eerlijk willen aankijken? Lees dan mijn boek dat vol staat met verhalen en oefeningen zodat je met je slag kunt gaan met jezelf en anderen kunt ‘vrijlaten’.
Je kunt het hier bestellen.
Wat had ik zelf nog meer kunnen doen? Luister ook naar mijn podcast:
